Para ve Dolaşım Sistemi

Bu yazımı çok severim. Her ne kadar daha önce farklı yerlerde yayınlanmış olsa da daha fazla görünür olmasını yeğlerim. O sebeple içinde bulunduğumuz bu günlerde yazıyı tekrar gündeme almayı ifade ettiğimde, sağ olsunlar yazıyla ilgilenen yetkili ekip beni kırmadı. Yazıyı revize edip, sonunda bir parça da olsa”para”ya farklı bir açıdan bakmanızı hedefliyorum. Ve ilk olarak “Dolaşım Sistemi” deyince aklımıza ne geliyor, merak ediyorum. Şöyle bir arkanıza yaslanın, belki gözünüzü de kapatırsınız ve bir düşünün. “Dolaşım Sistemi” nedir?

“Dolaşım Sistemi” nedir?

Gerçekte, birey olarak her birimizin hayatı boyunca para ile ilgili sessiz ve derinden (hatta travmatik) bir hikâyesi var.  Bu hikâye Türk filmlerindeki esas oğlan veya esas kız rolümüzle, gözümüzün önünde hep aynı tema fakat farklı senaryolarla her gün tekrarlanıyor. O kadar kanıksıyoruz ki artık temayı görmezden geliyoruz; durumu, hislerimizi ve düşüncelerimizi benimsiyoruz. Gün sonundaysa, sessizce kurulan cümle hemen hemen şuna yakın olur; “zaten farklı bir şeyin beni bulması beklenemezdi!”. Bunu bize dedirten, bir şekilde elimizden geçen(!), hakkında çok konuştuğumuz hatta genişçe de piyasası olan PARA’dır. Bizi duygudan duyguya ansızın taşır ve farklı fırsatları hayatımıza çekmesini isterken, bize yeni ilişkiler kurmamız için çoktan yola koyulmuştur bile!

Tüm bunları niye mi yazıyorum? Hepimizin COVİD-19 sürecindeyken ya olduğu kadarıyla veya içinde olduğumuz gerçekliğiyle; kişisel “Para ve Dolaşımı” hikâyemizi keşfetmemiz için.

“Dolaşım Sistemi” ifadesiyle, bizi belki de ilkokul yıllarımıza götüren, o vakitlerde öğrenip bugünlerde kafamızda fikirler gezinmesini sağlayan kan dolaşımının, aynı para dolaşımı gibi hayatımızı nasıl projekte ederek etkilediğine beraber bakalım diye.

Küçük ve büyük para piyasaları

Dolaşım deyince ilk akla gelen, “Kan Dolaşımı”, nedir?; “Sindirilmiş besin maddelerinin ve oksijenin hücrelere ulaştırılmasını ve hücrelerde oluşan atık maddelerin ve karbondioksitin hücrelerden uzaklaştırılmasını sağlayan sistem.” Büyük ve Küçük Kan Dolaşımı olarak iki kısımdan oluşur. O halde paraya de bu şekilde bakabilir miyiz? Küçük ve büyük para piyasaları. Sanki, birileri küçük mekân ve büyük mekan ayırımı yapıyor gibi. Doğal olarak biraz farklı ölçekte yani pandemi gündemiyle. Dünya ve Ülke Para Piyasaları karşılaştırması veya ülke – bölge ölçekli pandemi gerçeğinde ortaya çıkan piyasasının anlaşılması ve belli kriterlere göre değerlendirilmesi, yeniden şekil almasıdır. 

Bireysel olarak gündelik hayatta daha küçük ölçekli ve kontrol edilebilir şekliyle, yani elimizin dokunduğu veya banka hesaplarından online olarak görebildiğimiz parayla iletişime geçeriz.

Bu durumda gözlerinizi bu sefer gerçekten kapatıp şunu hayal etmenizi isterim! Vücudumuzdaki kan dolaşımımızı bilirsiniz, fakat tam olarak ne görebilir ne de gösterebiliriz. Ancak derimize yakın yüzeylerdeki damarları görür, o şekilde tanık olurken bu sistemi deri üzerinden anlatmaya çalışırız. Aynı paranın elden ele dolaştığını görüp tanık olduğumuz kanallar gibi. Fakat daha derinlerde nasıl hareket ettiğini bilsek de göremeyiz. Sadece bunu hayal edebilir, kurgulayabiliriz.

Konu “Para” olunca, dolaşım ağı için ortada olan diğer kanallar nedir? Banka kanalı, elden hesap ödeme, kredi kartı ile görünmeden bir sonraki aya ödemesini devreden işletim sistemi, havale, eft, online, vb. pek çok mecra. Sizde aklınıza gelenleri ekleyerek devam edebilirsiniz. En küçük ölçekteyse; dolmuşa verilen yol ücreti veya market alışverişi gibidir.

Bu durumu tekrar vücudun işletim sistemi gibi düşünelim.  Para ile hayatımıza çektiğimiz fakat aslında bizim için gereksiz olan insanların veya maddelerin atılması da “boşaltım sistemi”dir. Para ile rutin olarak yaptığımız alışkanlıklarımız ki buna en güzel örnek her şeyi önceden gören, bilen ve hazmeden insanlarla, parayı sonradan hayatında çekerek hazmedemeyip, hazımsız diye tanımladığımız bireyler topluluğu(!) gibi. Özetle hazım sistemi.

Daha önce onunla nasıl nefes alacağını bilmiyorsanız, para bazen sizi boğabilir (solunum sistemi) hatta bozabilir.

Genel olarak baktığınız tüm bu tanımlamalı örnekler sonunda gelir dolaşım sistemimizi içerir.

Şimdi bünyenizdeki hastalıkları bir düşünün, buna benzeyen sebeplerle başınız dertte olabilir mi? Paranın sıcaklığını da iyi ayarlamakta fayda var, aynı beden ısımızı ayarlamakta yardımcı olan dolaşım sisteminin vücudumuzun termostat ayarını yaptığı gibi.

Vücudumuzdaki kan dolaşımı herhangi bir noktada sekteye uğrarsa damar rahatsızlıkları olur ve hayati tehlikeye yakalanabiliriz

Vücudumuzdaki kan dolaşımı herhangi bir noktada sekteye uğrarsa damar rahatsızlıkları olur ve hayati tehlikeye yakalanabiliriz. Aynı paranızdaki dolaşımın herhangi bir noktada sekteye uğradığında sizi hayati bir tehlikeye getirmesidir Herkesin kendi bütçesine göre hareket etmesini engelleyecek durumlar zaman zaman oluşabilir. Bu da kişi için ilk anda hayati tehlike yaratmasa da devam eden süreçte zorlayıcı bir hal alacaktır. (Kredi kartı kullanımlarından doğan ölüm sebepleri veya ailenin haberi olmadan alınan büyük miktarlardaki kredi borçlar ya da elden alınan borçlar, zamanında ödenmemesi neticesinde çıkan itilafları ya da intiharları örnek olarak verebilirim.)

Kısacası günlük hayatta kullanmış olduğumuz tüm terimler için yerine parayı kullanabiliriz. O halde para ile yakın bir arkadaşlık kurarak yeniden oyun kurmaya ne dersiniz? Adı “Para” olan arkadaşınızla yeni oyunlara “Merhaba!”. Vücuttaki kanın temiz olması yaşamak için önemlidir. Kanın kirlenerek sinsi sinsi sizi zehirlemesi, paranın da kirlendiğinde sinsi sinsi hayatınızı tehdit ederek zehirlemesine benzer. Temiz para ve sağlıklı dolaşımının bizi bulması dileğimle!