Konut ve İkinci El Araç Fiyatlarına Müdahale Edilecek mi?

Konut ve İkinci El Araç Fiyatlarına Müdahale Edilecek mi? Bilindiği üzere küçük esnafı ve üreticiyi korumak amacıyla Ticaret Bakanlığı bazı yeni düzenlemeler yapacak.

Hazırlanan taslağa göre zincir marketlerde bazı ürünlerin satışı yasaklanacak ve açma kapama saatleri değişecek. Tüketicilerin seçimlik hakkına müdahale edildiği gerekçesi ile benim pek tasvip etmediğim düzenleme olduğunu belirtmek isterim. Nedeni ise çok basit bir örnekle daha iyi anlaşılacaktır. Bir paket makarna zincir marketlerde 2 lira iken mahalle bakkalında 6 lira.

Aslında müdahale edilmesi gereken daha önemli konular varken tüketicinin tercihlerinin kısıtlanması, market poşetinin içindekilerini daha da azaltacaktır. Yani bu taslak çalışması tüketiciyi korumaktan ve fiyatlarda ki artışlara yaptırımdan ziyade küçük esnafı korumak amaçlı getirilmek istenen düzenlemedir. Fahiş zam yapan fırsatçılara uygulanan denetim ve cezaları da yakından takip ettiğimiz gibi eksiklikler olduğu açıktır.

Küçük esnafları korumak amaçlı zincir marketlere düzenleme getirilmesinden önce konut fiyatları ve ikinci el araçlarda ki fahiş artışlara müdahale edilmesi gerekiyordu. Bakın Almanya’da enflasyon sepetinin en önemli unsuru konut fiyatlarıdır. Yani konut fiyatlarında ki artış enflasyon sepetini önemli ölçüde etkilemektedir. Durum ülkemizde tam tersi. Konut fiyatlarına yüzde 100 zam yapılırken bu zam, enflasyon sepetini çok düşük oranda etkiliyor.

Türkiye’de korsan şekilde çalışan emlakçılar, vergisini veren, resmi statü ile kurulmuş emlakçılardan daha fazla. Pandemi sürecinin ilk aylarında kredi faizlerinin düştüğü günün ertesi sabahı konut satıcıları, emlakçılar satılığa çıkardıkları evlere önemli oranda zam yaptılar. Sonuç olarak 2020 yılında İstanbul, İzmir, Ankara gibi 3 şehrimiz konut fiyat artışlarında Dünya’da ilk 5’e girdiler. Aslında diğer illerinde bu 3 şehirden geri kalır yanı yoktu. Araştırma, şehir nüfusuna göre değerlendirildiği için diğer iller listede yer almadılar.

Aynı şekilde ikinci el araç alım satımı yapanlarda korsan şekilde çalışıyor. Özellikle pandemi sürecinde ikinci elde talebin yükselmesi ile fiyatların aşırı artması kayıt dışı satış oranını neredeyse yüzde 50’lere çıkardı ve 3,5 milyon araç ikinci el pazarında kayıt dışı satıldı.

Herkesin galericilik yapmaması noktasında yetki belgesi olmayanların yılda üçten fazla araç alıp ve satmamasına ilişkin 2.5 yıldır ertelenen yönetmelik 2020 yılının Ağustos ayında yürürlüğe girdi. Yönetmelikte, “İkinci el motorlu kara taşıtı ticareti, yetki belgesine sahip işletmeler tarafından yapılır.

Bir takvim yılı içinde doğrudan veya aracılık yapılmak suretiyle gerçekleştirilen üçten fazla ikinci el motorlu kara taşıtı satışı, aksi bakanlıkça tespit edilmedikçe ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti kabul edilir” maddesinden yola çıkarak, yetki belgesi olmayanlar bir yıl içinde üçten fazla ikinci el araç satışı yaparlarsa ağır cezalar alıyorlar. Ancak ya uygulamada ya da denetimlerde eksiklik var ki 2020 yılının özellikle sonlarında internet üzerinden alınan ve satılan araçların yarısının kayıt dışı olduğu verileri karşımıza çıkıyor.

Yetkililer bu fırsatçılar için denetimlerini sıklaştırmalıdır. Masa başında veya vatandaşlardan gelen şikâyetler üzerine değil sahaya inerek denetim yapılması gerekmektedir. Hepsinden önemlisi ikinci el alım satım sayfa ve sitelere bir düzenleme getirilmelidir. Araç ve konut fırsatçılarının sayısı küçümsenmeyecek kadar fazla olduğundan yetkililer gerekirse konu ile ilgili ayrı bir denetim masası kurmalıdır. Krizi fırsat bilerek piyasa dengeleri ile oynayanlara veya halkın yararına olan bir uygulamayı kendi menfaatleri için kullananlara ağır yaptırımlar getirilmelidir.

Nihat Altay…