Çocuğunuzda Doğru Para Kullanma Bilinci Oluşturmanıza Yardımcı Olacak 15 Konu

Bugün birçok yetişkinin para kullanma konusundaki hatalı davranış kökenlerinin çocukluklarına dayandığını biliyor muydunuz? 0-6 yaş aralığında ailesinden ya da bakım vereninden yeterli ilgiyi görememiş veya koşullu ilgi görmüş, ihtiyaçlarına zamanında cevap alamamış, yeterli sorumluluk almasına izin verilmemiş olan dünün çocukları, bugünün yetişkinleridir. Bu çocuklar, ileri ki yaşlarda daha çok duygusal olarak sonra da muhakeme yapamamaları yüzünden parasal tuzaklara düşüp, kendilerini de zor durumda bırakırlar. Bu noktada ebeveynlere büyük sorumluluklar düşüyor.

Erken yaşta çocuklarda doğru para kullanma alışkanlıklarının geliştirilmesi için belli başlı dikkat edilmesi gereken konular var. Bunların başlıca olanları risk, yatırım, birikim gibi alışkanlıkların kazandırılması. Çocuklara bu konularla ilgili ifadeler erken yaşta anlayacakları düzeyde anlatılmalı, sorumluluk almaları sağlanmalıdır. Hepsinden önemlisi onlara doğru şekilde örnek olup bütçe yönetimi öğretilmelidir.

Çocuklara Para Kullanma Alışkanlığı Edindirmek İçin Yapılması Gerekenler

Özetle, en yalın hali ile çocuklara para kullanma alışkanlığı edindirmek için yapılması gerekenleri, 15 madde halinde sizler için derledim.

1. Erken çocukluk döneminde, bakım verenle çocuk arasında sağlıklı bir alma verme dengesi olmalı. Bu denge üç önemli durum ile ortaya çıkar ve şekillenmeye başlar. İlki çocuğa gösterilen sevginin şekli ve miktarı. İkincisi çocuğun beslenme ihtiyacının zamanında, yeterli düzeyde ve doğru şekilde giderilmesi. Üçüncüsü de çocuğa tuvalet terbiyesi öğretilirken bakım verenle olan ilişkisinde çocuğun verme sürecindeki ilişkisidir.
2. Ebeveynler çocuklarını cimri, bonkör, tutumlu ya da savruk gibi ifadelerle sıfatlandırmamalıdır. Çocukları zaman zaman bu şekilde severken, onlarla ilgili gerçek tespiti kaçırabilir ve hatta bu yanlış inancın çocuğa yerleşmesine, farkında olmadan içselleştirmesine de sebep olabilirsiniz. Kısaca; aileler çocuklarına sıfatlar takmak yerine onları gözlemlemeli, tespit ettiği durumu değerlendirerek çocuğun para bilinci sürecine katkı sağlayacak şekilde davranmalıdır.
3. Para ile ilgili kavramlar çocuğun yaşına uygun şekilde konuşulmalıdır. Para nedir? Nakit nedir? Kredi kartı ne zaman kullanılır? Bahşiş nedir? gibi sorular hakkında eylem gerçekleşirken onun seviyesinden konuşmalı ve çocuğa bilgi verilmelidir.
4. Çocuğa, kendi para gerçeğini anlaması için aile içi küçük oyunlarla öğrenmesine sağlayabilirsiniz. Kumbarada para biriktirebilir veya para biriktirme için başka yöntemler bulabilirsiniz. Ayrıca, çocukla birlikte gerçekleştireceğiniz bir alışveriş anında, ürün fiyatını ödeme, para üstünün alma, bütçesine uygun şekilde seçim yapma, nakit veya kredi kartı kullanması gibi kararları verirken nasıl davranacağını öğretmek için erken yaşlarda kurgulayarak öğretebilirsiniz.
5. İstek mi, ihtiyaç mı ayrımını yapması çocuklara erken yaşta kazandırılacak davranışlarındandır. Almak istediği her neyse niçin istediğini anlamaya gönüllü olmalı ve sebebini netleştirmeliyiz. Verdiği cevaplara göre istek ya da ihtiyaç durumunu bilinçli bir şekilde çocukla konuşmalı, onun yerine karar verilmemeli. Yolun başında öğrenecekleri bu ayrım daha sonra onların finansal olarak uygun karar alabilen, tatminkâr bireyler olmalarını destekleyecektir.
6. Aileler çocuğa müdahaleci olmaktan çok destekleyici olmalı. Destek de çocuk istediğinde, yeterli ve gerçekten gerekli durumlarda yapılmalıdır.
7. Çocuklara, düzenli olarak ve yaşlarına uygun şekilde harçlık verilmelidir. Harçlık çocuğun özgüveni ve sorumluluklarını arttırırken sınırlarını çizmesine de yardımcı olacaktır. Harçlık çocuğun yaşına göre her yıl artırılmalı ve harcamalarını planlaması sağlanmalıdır.
8. Aileler harçlık konusunu çocuklarına karşı ödül ya da ceza aracı olarak kullanmamalı. Harçlık, çocuğun aile bütçesine uygun, sosyal yaşantısıyla dengeli ve okul çevresiyle eşit davranışlar sergileyecek miktarda belirlenmelidir. Bu tutum aynı zamanda çocuğun hem birikim yapmasını hem de belli ihtiyaçları için parayı nasıl kullanması gerektiğini de öğretecektir.
9. Haftalık, aylık ve yıllık olarak çocuğa kendi bütçesini oluşturması öğretilmelidir. Kendi ihtiyaçları doğrultusunda bütçesini hedeflendirilmeli ve uygun para kullanımının nasıl olması gerektiği de öğretilmelidir.
10. Çocuk hedefine ulaşması için desteklenmelidir. Belli bir oranda para biriktirmek hedef olurken bazen de ihtiyacı olan bir ürünü almayı hedefleyebilir. Hedefini gerçekleştirme zamanı geldiğinde ona parasal olarak da yardımcı olabilirsiniz. Birlikte istediği şeyi almaya gidip yanında olarak veya hedefini gerçekleştirdiği için onu tebrik ederek de bu desteği göstermiş olursunuz.
11. Çocuklara almak istedikleri ürünler ve fiyatları hakkında hem inceleme hem de kıyaslama yapmaları için uygun ortam oluşturmalı. Sözkonusu ürünü gerekirse farklı marketlerde beraberce incelemek hem öğretici hem de eğlenceli olabilir. Bütçesine ve ihtiyacına en uygun ürünü alabilmek için hem düşündürmeli hem de buna göre karar alması sağlanmalıdır.
12. Aileler çocuklarıyla olan ilişkilerinde nerede sınırlar koyacağını bilmelidir. İyilik yapma isteği ile sınır koyamayan ebeveynler aynı amaçla para hakkında da çocuklarını üzmemek için konuşamayabilirler. Bu şekilde çocuğa farkında olmadan her şeyin sınırsız olduğu bir dünya izlenimi veriyor olabilirler. Aile içerisinde para konusu çocuğun anlayacağı düzeyde konuşulmaktan çekinilmemeli. Bu ailenin parasal yapılanma planını onunla birlikteyken de konuşun anlamına gelmez.
13. Çocuğa, erken yaşlarda para kullanma konusunda hata yapmasına izin verilmelidir. Elini sobaya bir kez değdirip bir dahakinde temkinli davranan çocuk misali erken çağda bütçesinden fazla harcama yapıp parasal davranış ayarını kaçıran çocuğa; borç verilmeli, destek olunmalı ve hatasının telafisi yapılandırılmalıdır. Çocuklukta ebeveyn gözetiminde yapılmayan hata ileriki yaşlarda daha ağır sonuçlar yaratabilir.
14. Çocuğa yaş aldıkça ek gelir nedir ve nasıl elde edilmeli açıklanmalı, bunun için olanaklar sağlanmalıdır. Severek yaptığı ve zamanını değerlendirdiği hobisi bile ona ek gelir olarak dönebileceği anlatılmalıdır. Bu sayede çocuk hem çalışmaya hem de belli değerleri öğrenmeye teşvik edilebilir. Çocuk daha küçük yaşta kendi parasını kazanmak için girişimde bulunursa parasının kıymetini öğrenebilir, çalışıp emek harcayınca daha fazla kazanacağını bilir. Böylece girişimcilik ruhu erken yaşlarda verilir.

Çocuğun parasal risk kavramı iyi anlatılmalı ve hesaplaması teşvik edilmelidir. Çocuğun bir işe girerken veya alacağı bir kararın kendisine ne gibi parasal riskler getireceğini önceden düşünmesi sağlanabilir.