TCMB: Gıda fiyatları yüksek bir oranda arttı

Türkiye İstatistik Kurumu’nun TÜİK nisan ayında Harcayıcı Maliyet Endeksi’nin TÜFE yüzde 0,85 çoğaldığını ve senelik enflasyonun 0,92 puan eksilerek yüzde 10,94’e gerilediğini söylemesinin ardından TCMB’nin “Nisan Ayı Maliyet Büyümeleri Raporu” da yayımlandı.

Rapora göre, bu yarıyılda senelik enflasyon yiyecek dışındaki alt gruplarda düşüş kaydolurken, enflasyondaki yavaşlamaya en besbelli katkı enerji grubundan gelmiştir.

Yiyecek maliyetleri, gerek işlenmemiş gerekse işlenmiş mahsullerde mevsimsel meyline mukayeseyle yüksek bir oranda arkasıydı. Enerji maliyetlerinde beynelmilel petrol maliyetlerindeki sert düşüşün yansımalarıyla eksiliş meyli sürdü. Hizmet enflasyonu, salgına bağlı olarak faaliyetin kesintiye uğradığı kalemler başta olmak üzere alt gruplar genelinde eksildi. Bu yarıyılda esas mülk grubu enflasyonu Türk lirasındaki bedel kaybına karşın yavaşladı.

Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin senelik enflasyonu ve meyli geriledi.

“ESAS MÜLK ENFLASYONUNDA YAVAŞLAMA KAYDOLUNDU”

Alt grupların senelik harcayıcı enflasyonuna katkıları araştırıldığında, bir evvelki aya göre yiyecek grubunun katkısı 0,29 puan arkasıydı, enerji, hizmet, esas mülk ve içki-tütün-altın gruplarının katkıları ise sırasıyla 0,78, 0,21, 0,11 ve 0,11 puan eksildi.

Mevsimsellikten temizletilmiş bilgilerle 3 aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin meyli geriledi. Bu yarıyılda aidat tesiri düzenlenmiş esas mülk grubu meyli yavaşlarken, hizmet grubu meylindeki düşüş daha besbelli oldu.

Hizmet maliyetleri nisan ayında yüzde 0,22 çoğalırken, senelik enflasyon 0,66 puan düşerek yüzde 11,76 oldu. Bu yarıyılda senelik enflasyon tüm alt gruplarda geriledi.

En besbelli yavaşlama restoran-otel ve eriştirme gibi salgın hastalığa bağlı olarak faaliyeti kesintiye uğrayan sektörlerde izlendi. Nitekim hizmet enflasyonundaki yavaşlamada, hava yolu ile yolcu taşımacılığı, cümbüş-kültür, kutu tur, kuaför ve berber gibi maliyet derlemenin muhtemel olmadığı bazı kalemlerdeki yatay seyir de tesirli oldu.

Haberleşme hizmetlerindeki aylık maliyet düşüşünde telefon görüşme fiyatlarındaki gerileme öne çıkarken, mevsimsel tesirlerden temizletildiğinde kiraların çoğalış süratinde yavaşlama kaydolundu. Öbür taraftan, döviz kuruna duyarlılığı yüksek olan bakım-onarım hizmetlerinde bu yarıyılda maliyetler yüksek bir oranda arkasıydı.

Esas mülk grubu senelik enflasyonu nisan ayında 0,30 puan düşüşle yüzde 7,88 oldu. Bu yarıyılda senelik enflasyon dayanıklı mülk grubunda yataya yakın bir seyir izlerken, öbür alt gruplarda geriledi. Dayanıklı mülk grubu maliyetleri nisan ayında yüzde 2,05 arkasıydı, bu büyümede araba yüzde 3,38 ve mobilya yüzde 3,63 maliyetlerinde görülen yükselişler tanımlayıcı oldu. Yeni sezon tesirinin izlendiği giyim ve kundura grubunda nisan ayı maliyet çoğalışı tarihsel ortalamalara mukayeseyle oldukça düşük gerçekleşti.

Özellikle kundura grubunda salgına bağlı unsurların tesiri sezildi. Özetle, Türk lirasındaki bedel kaybının belirli kalemlerdeki negatif tesirlerine rağmen genel haysiyetiyle arz şartlarına bağlı olarak esas mülk enflasyonunda da yavaşlama kaydolundu.

“SENELİK ENFLASYON İŞLENMİŞ YİYECEKTE YÜZDE 17,78’E YÜKSELDİ”

Enerji maliyetleri, nisan ayında yüzde 4,99 geriledi. Enerji maliyetlerindeki düşüşte, beynelmilel petrol maliyetlerindeki gerileme tesirli oldu. Türk lirasındaki bedel kaybına karşın mazot ve tüp gaz maliyetleri nisan ayında sırasıyla yüzde 12,82 ve yüzde 11,50 düştü. Ayrıca, bu yarıyılda maliyeti belediyelerce tanımlanan ağ suyu maliyetleri de yüzde eksi 1,63 eksildi.

Bu büyümeler neticesinde, enerji senelik enflasyonu 6,51 puan eksilerek yüzde 3,30’a geriledi. Yiyecek ve içkisiz meşrubatlar senelik enflasyonu nisan ayında 1,23 puan çoğalarak yüzde 11,28 oldu. Senelik enflasyon işlenmemiş yiyecekte yüzde 5,23’e, işlenmiş yiyecekte ise yüzde 17,78’e yükseldi.

Mevsimsellikten temizletilmiş bilgiler, işlenmemiş yiyecek maliyetlerinde hem taze meyve ve sebze hem de öbür gruplarda yüksek bir çoğalışa işaret etti. Öbür işlenmemiş yiyecek grubunda genele dağılan çoğalışlar izlenmekle beraber özellikle bakliyat yüzde 7,54 ve kırmızı et yüzde 4,30 maliyetleri dikkati çekti.

Nisan ayında, işlenmiş yiyecek maliyetlerindeki çoğalışın süratlenmesinde ekmek-hububatlar, katı-akışkan yağlar ile içkisiz meşrubatlardaki büyümeler öne çıktı. Bu büyümelerle taze meyve ve sebze dışı yiyecek grubunda senelik enflasyon yüzde 15,23 ile yatay seyretti.

Özetle, nisan ayı yiyecek maliyet büyümelerinde salgına bağlı ihtiyatların talep şartlarına tesiri, yarıyıla has eforlu arz çoğalışı, aidat ayarlamaları ve döviz kuru büyümeleri gibi bir hayli unsurun tanımlayıcı olduğu değerlendirildi.

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici maliyetleri nisan ayında yüzde 1,28 çoğalırken, senelik enflasyon bir evvelki senenin aynı yarıyılındaki yüksek bazın tesiriyle 1,79 puan eksilerek yüzde 6,71 oldu.

Beynelmilel emtia maliyetlerindeki salgın kaynaklı düşüş bu yarıyılda da devam etti. Ancak Türk lirasında kollanan bedel kaybına bağlı olarak petrol ve ana metal hariç imalat sanayi maliyetlerinin ana meyli yükseldi.

Ana sanayi gruplarına göre araştırıldığında, senelik enflasyon enerji grubunda besbelli olmak üzere dayanıklı ve dayanıksız tüketim mülklerinde gerilerken, öbür gruplarda yükseldi. Aylık bazda enerji maliyetleri besbelli bir oranda gerilerken, öbür alt gruplarda yüksek maliyet çoğalışları kaydolundu.

Enerji üretici maliyetlerindeki düşüşte arıtılmış edilmiş petrol mahsulleri ile çiğ petrol tanımlayıcı oldu. Ara mülkü grubu maliyetlerindeki çoğalış alt kalemler geneline dağılırken, demir-çelik, tekstil ile alakalı alt kalemler ve kağıt mahsullerindeki büyümeler öne çıktı. Anapara mülklerinde metal yapı mahsulleri, motorlu kara vasıtaları ile parça ve aksesuarları ve makineler kalemlerindeki maliyet yükselişleri tesirli oldu. Dayanıksız tüketim mülklerindeki maliyet çoğalışında katı-akışkan yağlar, işlenmiş taze meyve ve sebzeler ile öbür tekstil mahsulleri; dayanıklı tüketim mülklerinde ise mobilya, mücevherat ve konut aletleri öne çıktı.